Historia zagrożeń – od wojennych zniszczeń po kwaśne deszcze

Już po II wojnie światowej stan lasów w Polsce był dramatyczny. Drzewostany były zdewastowane, a wiele z nich nosiło ślady wojennych działań. W latach powojennych doszedł problem nadmiernej liczebności jeleni, które powodowały ogromne szkody w młodnikach i uprawach leśnych.

Lata 80. XX wieku przyniosły kolejne wyzwanie – kwaśne deszcze. Wysoka emisja dwutlenku siarki i tlenków azotu przez przemysł ciężki miała katastrofalny wpływ na ekosystemy leśne. Szczególnie ucierpiała jodła, która zamierała na masową skalę. Na szczęście rozwój technologii filtracyjnych i ograniczenie emisji przemysłowych pozwoliły złagodzić problem, a jodła zdołała się częściowo odbudować.

Nowe wyzwania – susza, przeazotowanie i zmiany klimatu

Obecnie lasy stoją przed nowymi zagrożeniami, które wymagają równie zdecydowanych działań:

• Susza hydrologiczna – od 2015 roku notujemy coraz dłuższe okresy braku opadów, które osłabiają drzewa i obniżają poziom wód gruntowych. Gleba, często przesuszona, nie jest w stanie efektywnie przyjąć wody, nawet podczas opadów.
• Przeazotowanie – nadmiar azotu w atmosferze przyspiesza wzrost drzew, ale jednocześnie osłabia ich strukturę, czyniąc je bardziej podatnymi na stres środowiskowy.
• Wysokie temperatury – fale upałów osłabiają drzewa, szczególnie te starsze, które mają ograniczoną zdolność adaptacji do zmieniających się warunków.

Jodła w walce o przetrwanie

Leśnicy obserwują, że stan zdrowotny jodeł stale się pogarsza. Zjawisko intensywnego owocowania, choć na pierwszy rzut oka wygląda pozytywnie, w rzeczywistości jest sygnałem alarmowym – drzewa starają się ratować gatunek, produkując nasiona. Niestety, ażurowe korony i przerzedzone lasy świadczą o ich słabnącej kondycji.

Patogeny i inwazyjne gatunki – nowe wyzwania dla leśników

Osłabione drzewa stają się łatwym celem dla patogenów i pasożytów. Jemioła, półpasożyt, intensywnie rozprzestrzenia się na osłabionych drzewach, wysysając z nich wodę i składniki odżywcze. Dodatkowo, inwazyjne gatunki, takie jak drzewotocz japoński, stanowią nowe wyzwanie. Ten mały chrząszcz, który pojawił się w Polsce, atakuje nie tylko dorosłe drzewa, ale także sadzonki, co może poważnie wpłynąć na odnowienie lasów.

Czy możemy powstrzymać zamieranie lasów?

Pytanie, czy można powstrzymać zamieranie lasów, przypomina pytanie, czy da się zatrzymać czas. Zamieranie starszych drzew to naturalny proces, ale utrata ciągłości pokoleń to już przepis na katastrofę ekologiczną. Leśnicy podejmują działania, które mają na celu spowolnienie tego procesu i ochronę młodego pokolenia drzew:

• Usuwanie porażonych drzew – pozwala to na ochronę młodych drzew i zapobiega rozprzestrzenianiu się patogenów.
• Monitorowanie stanu lasów – regularna obserwacja kondycji drzew umożliwia szybką reakcję na pojawiające się zagrożenia.
• Przerzedzanie drzewostanów – pomaga w utrzymaniu dobrej kondycji drzew i zwiększa ich odporność na zmiany środowiskowe.

Leśnicy na straży lasów – od 100 lat

Lasy Państwowe działają już od ponad wieku, a Nadleśnictwo Lesko od 80 lat dba o drzewostany. To dzięki pracy leśników lasy przetrwały wojny, kwaśne deszcze i zmiany klimatyczne. Gwałtowne zmiany środowiskowe wymagają jednak nowych strategii i szybkich działań, by zapewnić trwałość lasów dla przyszłych pokoleń.

Więcej na temat adaptacji lasów do nowych warunków dowiesz się tutaj:

👉 Wywiad z prof. Jarosławem Sochą
👉 Przyszłość naszych lasów – pustyni nie będzie